Müasir dünyada insanları ən çox düşündürən məsələlərdən biri təhlükəsizlik amilidir. Hər şeyin əlçatan olması, insanlarda onların şəxsi məlumatlarından müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilə biləcəyinə dair narahatlıqlar doğurur. Hazırda şəxsi məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bir sıra metodlardan istifadə edilir. Bunlardan ən geniş yayılmış təhlükəsizlik vasitəsi kimi mobil autentifikasiyanın adını çəkmək olar.

iki faktorlu autentifikasiya (2fa) nədir?

Mobil autentifikasiya dedikdə, istifadəçilərin kimliyini təsdiq etmək üçün istifadə etdiyi təhlükəsizlik sistemi nəzərdə tutulur.&nbsp;Bu cür təhlükəsizlik sistemi vasitəsilə istifadəçilər müxtəlif tətbiqlər və onlayn xidmətlərə&nbsp;autentifikasiya kodu vasitəsilə giriş edə bilirlər. Autentifikasiya kodu vasitəsilə subyekt, öz kimliyini təkrar təsdiq etməklə məlumatlarının təhlükəsizliyini təmin edir.&nbsp;İstifadəçilər mobil autentifikasiyadan əsasən bank və maliyyə xidmətlərindən istifadə, onlayn ticarət platformaları, sosial media və e-poçt hesabları, elektron imza və s. kimi proseslərdə istifadə etməyə üstünlük verirlər.&nbsp;

Mobil autentifikasiya zamanı çoxfaktorlu və iki faktorlu autentifikasiyaya (2FA) tez-tez istinad edilir.&nbsp;&nbsp;Çoxfaktorlu autentifikasiya vasitəsilə istifadəçi sistemə daxil olarkən bir şifrə ilə kifayətlənmir, məlumatlarının doğruluğunu əlavə təsdiq üsulları ilə də yoxlaya bilir. Bu cür autentifikasiya metodlarından istifadə məlumat təhlükəsizliyini təmin etmək üçün mühüm rol oynayır.&nbsp;Çoxfaktorlu autentifikasiyanın istifadəçilər tərəfindən ən çox üz tutulan forması iki faktorlu autentifikasiyadır. İki faktorlu autentifikasiya hesaba daxil olmaq üçün iki fərqli identifikasiya forması tələb edən təhlükəsizlik tədbiridir.&nbsp;

Bugünkü rəqəmsal dünyada ayrı-ayrı şəxslərin, o cümlədən müxtəlif müəssisələrin məlumatlarının təhlükəsizliyini təmin etmək prioritet hesab edilir. Parolların oğurlanması və kibertəhlükələrin artdığı bir dövrdə, iki faktorlu autentifikasiya (2FA) əlavə təhlükəsizlik təbəqəsi kimi istifadəçilər üçün bir növ dəbilqə rolu oynayır. 2FA ilə qoruma üsulunun əhəmiyyətini qısa olaraq aşağıdakı kimi izah edə bilərik:&nbsp; 2FA giriş etmək istədiyiniz proqram və ya xidmətdən asılı olmayaraq, sorğunun həqiqətən sizdən gəldiyini iki dəfə yoxlayır.&nbsp; 2FA veb təhlükəsizliyi üçün vacibdir. Hətta parol ələ keçirildiyi halda belə, 2FA kiberdələduzun girişinə mane olur.&nbsp; 2FA istifadəçiləri təhlükəsizlik prosesinə birbaşa daxil edir və onların bu mövzuda məlumatlılığını artırır. Beləliklə də, istifadəçilər üçün təhlükəsizlik prosesində məlumatlı olduqları virtual mühit yaranmış olur. Artıq istifadəçi 2FA bildirişi gələndə “Bunu mən etmişəm, yoxsa ikinci bir şəxs hesabıma daxil olmağa çalışır?” sualına cavab verə bilir. Digər təhlükəsizlik üsullarından 2FA-nı fərqləndirən nüanslardan biri də elə məhz istifadəçinin fəal iştirakıdır ki, bu istifadəçi və idarəçi arasında tərəfdaşlıq yaradır.&nbsp;

Artıq bizə məlumdur ki, 2FA dedikdə, istifadəçinin kimliyini müəyyənləşdirmək üçün istifadə edilən çoxfaktorlu autentifikasiyanın xüsusi növü başa düşülür. Adından da məlum olduğu kimi, <a href="https://www.techtarget.com/searchsecurity/definition/two-factor-authentication" rel="noopener noreferrer" target="_blank" style="color: rgb(70, 120, 134);">bu prosesin icrası bir neçə mərhələdən keçir</a>:&nbsp; -İstifadəçi tətbiq və ya vebsayt vasitəsilə hesaba giriş etməyə çalışır;&nbsp;-Özünün əvvəldən qeyd etdiyi, ona məlum olan məlumatları (məsələn, istifadəçi adı və parol) qeyd edir;&nbsp;-Tətbiq və saytın serveri istifadəçini tanıyır;&nbsp;-Parol tələb etməyən əməliyyatlarda vebsayt (və ya istifadə etdiyi tətbiq) istifadəçi üçün unikal təhlükəsizlik açarı yaradır. Saytın serveri emal edilmiş açarı təsdiqəyir.&nbsp;-Növbəti dəfə istifadəçi ikinci mərhələyə keçid edir. Bu mərhələ bir neçə formada ola bilər, əsasən biometriya, kredit kartı, şəxsiyyət vəsiqəsi və s. kimi yalnız istifadəçiyə xas olan bir məlumat təqdim edilir (bu varislik və sahiblik faktorudur);&nbsp;-Daha sonra istifadəçi onun üçün yaradılan birdəfəlik parolu daxil edir;&nbsp;-Hər iki mərhələni (məlumatların təsdiqi və autentifikasiya) tamamladıqdan sonra istifadəçi proqram, sayt və ya hesaba giriş edə bilir.&nbsp; Ümumilikdə, 2FA, fişinq və hesabınıza olan müxtəlif tipli hücumlardan qoruyur və giriş məlumatlarınızın təhlükəsizliyini təmin edir.&nbsp;

Təhlükəsizlik məsələləri bir çox sahə üçün diqqət mərkəzindədir. İstifadəçilərin hansı proqramlara daxil olmasından asılı olmayaraq, onların istifadəçi məlumatlarını qorumaq müəssisələrin təhlükəsizliyi üçün ciddi əhəmiyyət kəsb edir. Bu sahələri aşağıdakı kimi qruplaşdırmağa çalışmışıq:&nbsp; Maliyyə və bankçılıq – Günümüzdə iki faktorlu autentifikasiyanın ən çox istifadə edildiyi sahə maliyyə və bankçılıqdır. İnsanlar üçün hər hansı maliyyə itkisi ilə qarşılaşmaq ciddi maddi sıxıntılarla nəticələnə bilər. Buna görə maliyyə sektorunda nəinki müəssisələr, eləcə də insanlar təhlükəsizlik məsələlərinə xüsusi nəzarət edirlər. Xüsusilə onlayn bankçılıqda hesaba giriş və ödəniş əməliyyatları zamanı, o cümlədən kredit kartı istifadə edilərkən əlavə kod və ya biometrik təsdiq vasitəsilə təhlükəsizlik təmin olunur.&nbsp; Elektron ticarət - Elektron ticarət sahəsində həm istifadəçilərin, həm də satıcıların hesablarının qorunması vacibdir. Məhsul alış-verişi zamanı müştəri məlumatlarının qorunması, o cümlədən satıcıların platformalara girişində icazəsiz müdaxilənin qarşısını almaq üçün də iki faktorlu autentifikasiyadan istifadə olunur.&nbsp; Sosial media – XXI əsrdə texnologiya o qədər sürətlə inkişaf edir ki, bu yeniliklərlə ayaqlaşmaq üçün məlumatlı olmaqdan başqa yolumuz yoxdur. Bu informasiyanın əlçatanlığı zamanı sosial medianın rolu danılmazdır. Nəzərə alsaq ki, insanlar sosial media hesablarından istifadə edərkən “informasiya mübadiləsi” zamanı şəxsi məlumatlarının emal olunduğunu görmək istəmir. Buna görə də Facebook, Instagram, LinkedIn, Email və başqa bu kimi sosial media platformalarında hesaba giriş üçün əlavə təsdiq tələb edilir.&nbsp;&nbsp; Bulud və informasiya texnologiyaları (İT) - Bulud xidmətləri və İT sahəsində də 2FA məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün mühüm rol oynayır. Bulud saxlama xidmətlərində, məsələn, <a href="https://azincloud.az/about" rel="noopener noreferrer" target="_blank" style="color: rgb(70, 120, 134);">AzInCloud</a>, AWS, Microsoft Azure, Google Cloud, IBM Cloud, Google Drive və ya Dropbox hesablarında və şəbəkə təhlükəsizliyində, xüsusilə sistem administratorları üçün 2FA geniş istifadə olunur.&nbsp; Bu sadaladığımız sahələrlə yanaşı, təhsil, hüquq, müxtəlif oyun, film, musiqi və s. kimi platformalardan istifadə zamanı da 2FA mühüm rol oynayır.&nbsp;

<a href="https://sima.az/az/products" rel="noopener noreferrer" target="_blank" style="color: rgb(70, 120, 134);">SİMA</a> – bulud, açıq açar və üztanıma texnologiyalarına əsaslanan yeni nəsil gücləndirilmiş rəqəmsal imzadır. İstifadəçi SİMA ilə bir sıra platformalara giriş edə, sənədləri imzalaya və əməliyyatların icrasını təsdiqləyə bilir. Bu əməliyyatları icra etmək üçün isə istifadəçi mütləq şəxsən SİMA ilə biometrik identifikasiya prosesini tamamlamalıdır.&nbsp;&nbsp; Bu rəqəmsal həllin də əsas üstünlüklərindən biri təhlükəsizlik standartlarının yüksək səviyyədə olmasıdır. Belə ki, istifadəçi SİMA İmza-dan istifadə zamanı qeydiyyatı tamamlamaq üçün <a href="https://sima.az/az/sima/vetendas" rel="noopener noreferrer" target="_blank" style="color: rgb(70, 120, 134);">SİMA İmza tətbiqini yükləməli</a>, şəxsiyyət vəsiqəsindəki məlumatları müvafiq ardıcıllıqla qeyd etməli və biometrik identifikasiya ilə canlılıq testi keçərək məlumatlarını təsdiqləməlidir.&nbsp; Başqa sözlə, SİMA ilə hər hansı əməliyyatı icra etmək üçün şəxsin fin kodu, əlaqə nömrəsi və ya biometriyası ayrı-ayrılıqda deyil, ardıcıl proses kimi SİMA İmza mobil tətbiqində qeyd edilir və bütün prosesdə istifadəçi şəxsən iştirak edir. Beləliklə, istifadəçi hər hansı bir əməliyyatı yalnız özünün şəxsən iştirakı ilə icra etdiyi üçün təhlükəsizlik tam təmin olunur.&nbsp;&nbsp; Nəzərinizə çatdıraq ki, bu SİMA İmza-dan istifadə zamanı təhlükəsizliyin təmin edilməsinə təkan verən bir neçə amildən sadəcə biridir. Daha çox məlumat üçün bizi izləmədə, saytımızı ziyarətdə, bloqlarımızı gözləmədə qalın.&nbsp;

Rəqəmsal transformasiyanın yer aldığı müasir dünyada elektron imza anlayışı günü-gündən məşhurlaşır. Bəs elektron imza nədir, niyə aktualdır və ölkəmizdə hansı elektron və rəqəmsal imzalar mövcuddur?&nbsp; Sadə dildə desək, elektron imza bir şəxsin sənədə fiziki olaraq imza atmadan məzmununu elektron təsdiqlədiyini göstərən bir vasitədir. İmza sahibinin nəzarəti altında olan, məlumatların dəyişməzliyini təmin edən gücləndirilmiş elektron imza əl imzası ilə eyni hüquqi qüvvəyə malikdir. Onun imza tələb edən bütün sənədləşmə işlərində istifadəsi həm sənəd mübadiləsi prosesinin sadələşdirilməsi, həm də ətraf mühitin qorunması baxımından effektivdir.&nbsp; Ümumdünya Təbiət Fondunun (WWF) hesablamalarına görə, dünyada kağız istehsalı üçün hər il təxminən 4 milyard ağac kəsilir. İntellektual İnformasiya İdarəetmə Assosiasiyası (AIIM) tərəfindən aparılan araşdırma isə göstərir ki, elektron imza kağızdan istifadəni orta hesabla 42% azaldır. Elektron imzadan istifadə fiziki sənədlərin çap olunmasına, ünvanlara çatdırılmasına və arxivləşdirilməsinə olan ehtiyacı minimallaşdırır. Bu da kağız istehsalı və istifadəsi zamanı enerji və su sərfiyyatının, atmosferə zərərli maddələrin atılmasının qarşısının alınmasına xidmət edir.&nbsp; Sənəd mübadiləsi prosesinin sadələşdirilməsində də elektron imzadan istifadə olduqca faydalıdır. Sənədin imzalanması və qarşı tərəfə göndərilməsi cəmi bir neçə kliklə mümkün olur. Bu, vaxta və xərclərə qənaət, əməkdaşlar və müştərilərlə səmərəli işgüzar münasibətlərin qurulmasına gətirib çıxarır.&nbsp; Elektron imzanın digər bir üstünlüyü ondan ibarətdir ki, onun istifadə sahələri çox genişdir. O, müqavilələrin imzalanması, maliyyə əməliyyatlarının icrası, dövlət elektron xidmətlərindən istifadə zamanı və bir çox digər hallarda tətbiq oluna bilər.&nbsp;

Esas Sehife

Mobil tətbiqi yüklə, 3 addımda imza əldə et.